تحولات اخیر در قوانین مهریه کشور، تغییرات بنیاد زیادی در نظام حقوق خانواده ایجاد کرده است. قانونگذار با قرار دادن مالیات برای مهریه هایی که تعداد آن بسیار بالاست و تعیین حد نصاب قانونی، رویکرد نوینی در تنظیم روابط مالی زوجین اتخاذ نموده است. این اصلاحات قانونی که با هدف برقراری توازن در حقوق […]
تحولات اخیر در قوانین مهریه کشور، تغییرات بنیاد زیادی در نظام حقوق خانواده ایجاد کرده است.
قانونگذار با قرار دادن مالیات برای مهریه هایی که تعداد آن بسیار بالاست و تعیین حد نصاب قانونی، رویکرد نوینی در تنظیم روابط مالی زوجین اتخاذ نموده است.
این اصلاحات قانونی که با هدف برقراری توازن در حقوق متقابل همسران تدوین شده، گامی موثر در جهت پیشگیری از چالش های مالی و کاستن از حجم دعاوی قضایی مرتبط با مطالبه مهریه به شمار می رود.
مطابق قانون جدید، مهریه های که بیشتر از حد قانونی باشد، مشمول مالیات می شوند.
قانونگذار با درک شرایط اقتصادی این روزهای آقایون، امکان پرداخت اقساطی مهریه را برای زوج هایی که با محدودیت های مالی مواجه هستند، پیش بینی کرده است.
مسائل متعددی از جمله افزایش روزافزون پرونده های قضایی، تاثیرات اقتصادی و سوءاستفاده های احتمالی از مهریه مورد مداقه قرار گرفته و راهکارهای عملی برای تعیین مهریه متناسب و پیشگیری از مناقشات حقوقی به زوجین ارائه گردیده است.
مالیات بر مهریه طبق قانون جدید
قانون مالیات مهریه در سال ۱۴۰۳ تغییرات قابل توجهی را در نحوه محاسبه و پرداخت مهریه ایجاد کرده است. این قانون برای نخستین بار، موضوع مالیات مهریه و تعیین میزان آن برای مهریه های سنگین را مطرح کرده است.
وضعیت فعلی قانون
در حال حاضر، این قانون در مرحله پیشنهادی قرار دارد و هنوز به تصویب نهایی نرسیده است. اجرایی شدن آن منوط به تصویب طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و مهریه است.
نرخ های مالیاتی مهریه
- تا ۱۴ سکه: کاملا معاف از مالیات
- ۱۵ تا ۱۰۰ سکه: نرخ مالیات ۱.۱ درصد از کل مهریه
- ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه: نرخ مالیات ۲ درصد از کل مهریه
- بیش از ۲۰۰ سکه: نرخ مالیات ۱۵ درصد از کل مهریه
شرایط جدید مهریه
رویکرد قانونگذار در مقررات نوین مهریه، معطوف به تدوین چارچوبی واقع گرایانه است که ضمن صیانت از حقوق زوجه، از تضییق حقوقی زوج نیز ممانعت به عمل آورد. اهم تحولات قانونی در این خصوص به شرح ذیل تبیین می گردد:
نخست آنکه مطابق مصوبات اخیر، اجرای قانونی مهریه محدود به سقف ۱۱۰ قطعه سکه تمام بهار آزادی گردیده و مازاد بر آن، منوط به احراز استطاعت مالی زوج خواهد بود.
دوم آنکه شیوه های تعیین مهریه کماکان در دو قالب عندالمطالبه و عندالاستطاعه باقی مانده است. در نوع عندالمطالبه، زوجه از حق مطالبه مهریه در هر زمان برخوردار است؛ لیکن در نوع عندالاستطاعه، الزام به اثبات تمکن مالی زوج وجود دارد.
سوم آنکه محکمه در راستای تعیین توان مالی زوج، به ارزیابی جامع دارایی ها و عواید وی، اعم از حقوق و دستمزد، املاک و مستغلات و سایر منابع درآمدی مبادرت می ورزد.
چهارم آنکه در صورت اعلام رسمی ورشکستگی یا اثبات عدم تمکن مالی از سوی زوج، محکمه تصمیم به تقسیط مهریه اتخاذ خواهد نمود.
نحوه پرداخت مهریه در شرایط جدید
مسئله تأدیه مهریه در حال حاضر به یکی از چالش های عمده زوجین مبدل گشته است. مقنن در مصوبات اخیر، سعی در شفاف سازی و عملیاتی نمودن فرآیند پرداخت داشته است. اهم موارد به شرح ذیل تبیین می گردد:
الف) تقسیط مهریه:
در فرض احراز عدم استطاعت مالی زوج در پرداخت یکجای مهریه، محکمه با لحاظ میزان درآمد و مخارج متعارف معیشتی نامبرده، نسبت به تعیین اقساط متناسب اقدام می نماید.
ب) توقیف اموال و محدودیت های جدید:
چنانچه استنکاف زوج از پرداخت مهریه محرز گردد و تمکن مالی وی نیز به اثبات برسد، محکمه می تواند دستور توقیف اموال منقول و غیرمنقول وی را صادر نماید. این توقیف شامل وسایط نقلیه، حسابهای بانکی و املاک می باشد.
مراحل اجرا گذاشتن مهریه
اقدام از طریق دفترخانه و اداره ثبت:
در گام نخست، زوجه باید به دفترخانه ای که عقد نکاح در آن به ثبت رسیده مراجعه کند. این مرحله الزامی است و امکان مراجعه مستقیم به دادگاه وجود ندارد. زوجه با ارائه مدارک هویتی و سند نکاح، درخواست صدور اجرائیه می کند.
پس از صدور اجرائیه توسط سردفتر، پرونده به واحد اجرای مهریه در اداره ثبت اسناد ارجاع می شود. در این مرحله، زوجه می تواند درخواست ممنوع الخروجی زوج و توقیف اموال او را مطرح کند.
چنانچه زوجه اموالی از زوج شناسایی کند یا از طریق استعلامات رسمی، دارایی هایی (غیر از مستثنیات دین) به نام زوج کشف شود، امکان توقیف، ارزیابی و فروش از طریق مزایده فراهم می شود.
در صورتی که ظرف مدت دو ماه اموالی شناسایی نشود یا پرونده در مدت شش ماه به نتیجه نرسد، با درخواست زوجه یا وکیل وی، مجوز مراجعه به دادگاه صادر خواهد شد.
مسیر دوم – رسیدگی در دادگاه:
طرح دعوای مهریه در دادگاه صرفاً پس از طی مراحل اداره ثبت امکان پذیر است. در صورت عدم موفقیت در وصول مهریه از طریق اداره ثبت، دادگاه به موضوع رسیدگی خواهد کرد.
در این مرحله، چنانچه زوج توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند با تقدیم دادخواست اعسار، تقاضای پرداخت اقساطی مهریه را مطرح کند.
هزینه اجرا گذاشتن مهریه
الف) هزینه های دادرسی در محاکم قضایی:
دادگاه برای شروع رسیدگی به دعوای مهریه، هزینه دادرسی را از زوجه دریافت می کند. این هزینه به شرح ذیل محاسبه می شود:
در مرحله نخست (بدوی):
- تا سقف ۲۰۰ میلیون ریال: ۲٫۵ درصد ارزش خواسته
- مازاد بر ۲۰۰ میلیون ریال: ۳٫۵ درصد ارزش خواسته
در مراحل واخواهی و تجدیدنظر:
۴٫۵ درصد ارزش خواسته یا محکوم به
در صورت عدم تمکن مالی، زوجه می تواند همزمان با دادخواست اصلی، درخواست معافیت از پرداخت هزینه دادرسی (اعسار) را تقدیم نماید.
ب) هزینه های اجرای ثبت:
در صورت مراجعه به اداره ثبت، زوجه باید نیم عشر دولتی (معادل ۵ درصد کل مهریه) را پرداخت نماید. البته در موارد زیر این هزینه مسترد می شود:
- بخشش مهریه توسط زوجه
- توقف عملیات اجرایی به دلیل مصالحه طرفین
نکاتی در مورد دادخواست مهریه
منجز بودن موضوع دادخواست از اصلی ترین شرایط است. این بدان معناست که حقی که به ما اجازه طرح دعوی می دهد باید در زمان تنظیم دادخواست کاملاً روشن و مشخص باشد. به عبارت دیگر، وجود حق نباید معلق یا غیرقطعی باشد.
ذینفع بودن در دادخواست نیز اهمیت ویژه ای دارد. شخصی که از دادگاه درخواستی دارد باید پس از صدور حکم و موفقیت در دادرسی، از این پیروزی منتفع شود. این منفعت می تواند مادی یا معنوی باشد، اما باید ملموس و قابل تشخیص باشد.
محرز بودن سمت یکی دیگر از شرایط مهم است. سمت شخصی که دادخواست را تنظیم می کند باید برای دادگاه کاملاً مشخص باشد. این موضوع به ویژه در مواردی که دادخواست توسط شخصی غیر از ذینفع اصلی، مانند وکیل، قیم یا قائم مقام قانونی تنظیم می شود، اهمیت بیشتری می یابد.
اهلیت قانونی تنظیم کننده دادخواست از دیگر شرایط ضروری است. قانون تصریح می کند که شخص نباید محجور یا مجنون باشد تا بتواند دادخواست تنظیم کند. این شرط برای حمایت از حقوق افراد و اطمینان از صحت تصمیم گیری آنها وضع شده است.
قانونی و مشروع بودن موضوع دادخواست نیز الزامی است. دادخواست باید برای مواردی تنظیم شود که حق از مسیر قانونی و مشروع ایجاد شده باشد. برای مثال، دعاوی ناشی از قمار یا شرط بندی قابل رسیدگی در محاکم نیستند.
صرف ادعا برای پیروزی در دعوا کافی نیست. در تنظیم دادخواست، دادگاه به دنبال مدارک و مستندات معتبر است. برای مثال، در دعوای مهریه، سند رسمی ازدواج می تواند دلیلی محکمه پسند برای مطالبه مهریه باشد.
قانون مقرر می دارد که خواهان نمی تواند در هر زمان دلخواه، مدارک خود را به دادگاه ارائه کند. مدارک و مستندات باید همزمان با تقدیم دادخواست به دادگاه تسلیم شوند.
دادخواست باید از نظر شکلی نیز واجد شرایطی باشد. متن باید به قلمی روان و بدون خط خوردگی تنظیم شود و در پایان به امضا یا اثر انگشت دادخواست دهنده برسد. این شرایط شکلی برای اعتبار بخشیدن به دادخواست و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی ضروری است.
آیا وکیل مهریه یا خانواده نیاز است؟
زمانی شما به وکیل مهریه مراجعه می کنید که نمیخواهید کار را خودتان جلو ببرید. در بعضی مواقع شما می توانید از یک وکیل خانواده مشاوره بگیرید و طبق صحبت های او جلو بروید و از او راجب نحوه دفاع در دادگاه خانواده بپرسید و خود صفر تا صد کار را جلو ببرید.
